Umuttepe Türkiye'de Referandum Siyaseti - Candaş Can Umuttepe Yayınları

ARKA KAPAK YAZISI

"Türkiye’de hem anayasal çerçeve hem de siyaset kurumunun kendine özgü nitelikleri, referandumların Batı’daki örneklerinde görüldüğü gibi aşağıdan yukarıya bir uygulama olmasına izin vermemektedir. (...) Bu nedenle de Türkiye’de yalın "bir referandum pratiği”nden söz etmekten ziyade "bir referandum siyaseti”nden bahsedilebilir. Türkiye’de referandum siyaseti, plebisit niteliğindeki 1961 ve 1982 halkoylamalarını da dâhil edersek, hegemonik yeniden üretim amacıyla (1961, 1982), hegemonya karşıtı (ya da karşı-hegemonik) amaçlarla (2007, 2010), yeni bir hegemonik düzen inşa etmek amacıyla (2017) veya gündelik siyasetin şekillendirdiği pragmatist siyasî amaçlarla (1987, 1988) tezahür etmiştir. Türkiye’nin referandum siyaseti tecrübesini incelemeyi amaçlayan bu kitap, iki bölümden oluşmaktadır:

Kitabın birinci bölümü (Referandum ve Türleri), referanduma yönelik teknik çerçeveli yaklaşımlardan mümkün mertebede sıyrılarak, referandumun teorik düzeyde ne olduğu veya nasıl olması gerektiğine ilişkin bir sorgulama yürütmeyi amaçlamaktadır. (...) Kitabın ikinci bölümü (Türkiye’de Referandumların Siyasal Analizi) ise sırasıyla 1961, 1982, 1987, 1988, 2007, 2010 ve 2017 referandumlarının, bu referandumların etrafında şekillenen seçimlere de odaklanarak, genel bir analizini yapmayı amaçlamaktadır. (...) Böylece "referandum süreci nasıl başladı ve referanduma gidilen teklif neyi içeriyordu?” (Referandumun Konusu), "Referanduma gidilirken ‘evet’ ve ‘hayır’ (mümkün olabildiyse) kampanyalarının söylem ve/veya faaliyetleri neleri içeriyordu?” (Propaganda Süreci) ve "Referandumun ürettiği genel ve (varsa) hegemonik sonuçlar nelerdi?” (Referandum Sonucunun Analizi) soruları her bir referandum tecrübesi çerçevesinde sorularak, ilgili referandumun bütün süreçleri ele alınmaya çalışılmaktadır.”

İÇİNDEKİLER

TABLOLAR vii

GİRİŞ 1

1. Bölüm

Referandum ve Türleri

Referandum Kavramı ve Referandumun Kısa Tarihi 9

Referandum ve Demokrasi Tartışmaları 15

Referandum Türleri 23

2. Bölüm

Türkiye’de Referandumların Siyasal Analizi

Türkiye’de Referandumun Anayasal Çerçevesi 33

1961 Referandumu: Bir Halkoylaması Kurmacası 36

Referandumun Konusu 37

Propaganda Süreci 42

Referandum Sonucunun Analizi 45

1982 Referandumu: Bir Plebisit Örneği 50

Referandumun Konusu 51

Propaganda Süreci 54

Referandum Sonucunun Analizi 55

1987 Referandumu: Özal’ın Referandumla İmtihanı-I 60

Referandumun Konusu 61

Propaganda Süreci 63

Referandum Sonucunun Analizi 64

1988 Referandumu: Özal’ın Referandumla İmtihanı-II 66

Referandumun Konusu 66

Propaganda Süreci 67

Referandum Sonucunun Analizi 68

2007 Referandumu: Müesses Nizama Meydan Okumak- I 71

Referandumun Konusu 73

Propaganda Süreci 74

Referandum Sonucunun Analizi 76

2010 Referandumu: Müesses Nizama Meydan Okumak- II 78

Referandumun Konusu 79

Propaganda Süreci 81

Referandum Sonucunun Analizi 83

2017 Referandumu: Yeni Hegemonyanın Anayasal İnşası 85

Referandumun Konusu 87

Propaganda Süreci 89

Referandum Sonucunun Analizi 91

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 95

KAYNAKÇA 99

ÖZGEÇMİŞ 108